- 1 Şubat 2018
- 979
- 7,072
- 183
Linux 90 ların ortalarından itibaren hızla profesyönel anlamda popülerlik kazanmaya başlamış bir işletim sistemidir.Günümüzde 260 dan fazla sürümü olan bu işletim sisteminin tarihi ve “Open Source” felsefesi bu yazımızın konusu degildir. Hele Windows mu Linux mu sorusunun sonu olmadıgı için o konuya girmeyeceğiz, çok az teorik bilgi olarak karşılaştıracağız. Bu yazıyı yazmamın amacı siz yeni linux kullanıcılarının ilk geçiş şokunu azaltmak, günlük işlerinizin devamını saglamak ve karşılaşıcağınız ufak sorunların üstesinden gelmenizi saglamaktır. Yazıma başlamadan önce eger Linuxa karşı ön yargılıysanız ya da en küçük bir şeyde sinirleriniz bozulup bırakıp “eeee bu nasıl şeymiş” diyecekseniz lütfen sag üst köşedeki çarpı işaretine basınız. Son olarak kişisel tecrübelerimin yanında bir çok kaynaktan begendigim hem iş hem okul hem de günlük hayatımda kullandıgım kaynaklardan secmece bölümleri de size aktaracağım.
Neden Linux?
İnsalara gercek hayatta ya da sanal ortamda neden linux diye sorulursa hemen hemen aynı cevaplar alınır. Bunlar özgürlük(acık kaynak koduyla ilişkilendirilebilir), çok fazla secenegin olması, merak, profesyönel yaşamda kullanım zorunlulugu ve güvenliktir. Şimdi bunlara biraz egilelim ve ütopyayla gercegi birbirinden ayıralım.
Özgürlük: Acık kaynak kodu sayesinde insanlar tek bir firmanın insafına kalmaktan kurtuluyor, örnek vermek gerekirse bir firma herhangi bir durumda ürüne verdigi destegi kesebilir ya da ürünün sadece belli kondisyonlar altında çalışmasını zorunlu kılabilir. Ama Mozilla projesini örnek vermek gerekirse open source sayesinde onlarca entegre çalışabilen eklentiye çok kısa bir sürede gönüllü insanlar tarafından sahip olmuş ve bugün paralı olarak aynı işi yapan download managerlar, ftp programları, mail programlarına ücretsiz olarak sahip olunabilir. Bunun yanında(ve kişisel fikrim olarakta) tekelleşme ve iletişim, askeriye, devlet kurumları gibi kilit noktalarda bu tür kodu gizli firmaların ürünlerinin kullanımı hakkında soru işaretleri oluşmaktadır. Yine de bu özellik biraz Power User olarak nitelendirilen bilgisayar bilgisi ve merakı ileri düzeyde olan insanlar için gecerlidir.
Secenekler: Linux dogası geregi bir çok sürümden oluşmaktadır. Bunlardan bazıları sadece desktoplar için tasarlanmışken kimisi Web server olarak, bankalarda güvenlik modulu ya da bilimsel araştırmalar için platform oluşturulucak şekilde yapılır. Bu sayede tam amacınıza ait bir linuxu kurup zaten hali hazırda olan paketleri sayesinde hemen işe başlayabilirsiniz.Bunun yanında browserı ya da pencere yöneticisini begenmediniz mi veya daha hızlı birtanesi oldugunu gördünüz hemen degiştebilirsiniz Linux sizi herhangi bir konuda kısıtlamaz. Malesef işler her zaman istediginiz gibi gitmiyor sectiğiniz sürüm %100 isteklerinizi karşılayamayabilir.
Güvenlik: Linuxun diger işletim sistemlerinden daha güvenli olduğu konusu biraz tartışma konusudur. Şahsen ben daha güvenli buluyorum bunun bir kaç sebebi var.Öncelikle virüs, spyware ve trojen gibi zararlı programlar yazılırken bir kullanıcının hangi programları kullandıgı düşünülür bu acıdan Linux az kullanıldıgı için desktop manasında daha güvenli.Bunun yanında gönüllü yapılan işler zorla yapılanlardan çok daha saglam olabilirler. Binlerce bilgisayar kullanıcısı sadece ego tatmini için zamanlarını ve paralarını linuxa yatırıyorlar. Siz fıtık ameliyatınızı kime yaptırırsınız paraya ihtiyacı olan arkadaşınıza mı yoksa çok zengin olupta bu işi kişisel istek için yapan birine mi? Tabi bu durum microsoftun, sun ya da oracle'ın dünyada ki en iyi yazılımcılara sahip oldugu gerçegini degiştirmezJ
Her şey bir yana çalıştıgım şirketlerde logları inceledigimde gördügüm birşey Linux makinelere yapılan başarılı saldırılar Windows makinelere yapılanlardan daha düşük. Aynı zamanda 3 yıl aralıklarla kapattıgım, çogunlukla günün 24 saati çalışan Linux kutumda ki kurulu servisler şu güne kadar 1 ve ya 2 kere çökmüştür. Bir de işin microsoft tarafına bakarsak windows2000 daha sonra da windows2003 ile elini saglamlaştıran Microsoft, desktop mimarisinde de Dos tabanından vazgecerek bir çok sorununu halletti.Son olarak birşey eklemek istiyorum Linux dosya yapısı ve çalışma mantıgı sebebiyle bazı saldırılara windowstan daha dayanıklıdır, buna daha sonra deginiceğiz.
Ne zaman Linux kullanılmaz? Linux sadece serverlar ve uzmanlar için midir?
Aynen yukarda ki gibi Linuxa ne gibi durumlarda ihtiyacınız olmayacağına ya da Linux hakkında ki bazı yanılgılardan bahsediceğim.
Tartışılabilir bir konu, linux aslında Unixten sonra ki dönemde desktoplar için düşünülmüş bir işletim sistemidir ama zaman içersinde uzman yazılımcılar ve kullanıcılar tarafından daha popüler oldugundan dolayı servera kaymıştır. Yine de desktop versiyonları bulunmakta ve gittikce de kaliteleri artmaktadır. Peki linux sadece uzmanlara göre midir? İşte bu konuda bir fikir birligine varılamamıştır.Bazı insanlar(ben dahil) bize ilk başta windows yerine linux verselerdi alışma süremizin aşagı yukarı aynı olacagını iddia ederler.Mesela aranızda kaçınız eksik bir dll dosyasını yerine koymayı bilgisayarı ilk aldıgı gün biliyordu.Bunun yanında siz Linux kullanıcıları olarak windowsun kullanıcı dostu arabirimi ve geniş kullanıcı kitlesi sayesinde de başta yazılım ve donanım firmalarının hedef kitle olarak windowsu almaları sizi zor durumda bırakabilir. Bunun yanında grafiksel arayüzler linux altında hızla yaygınlık kazansa da hala ileri seviye uygulamaları komut satırından yapılması korkutucu bazen de sinir bozucu olabilir.
Linuxta programlar çalışır mı, alışkın oldugum programlar bulunur mu?
Linuxun hızla masaüstüne popülerlik kazanmaya başlaması, bir çok uzmanın evde linux kullanması ve egosunun tatmin etmek isteyen fanatik linux kullanıcıları hemen hemen her türlü yazılımın linux versiyonunu ya da benzerini linux için yazmışlardır. Burda konuya biraz ara verip işletim sistemlerinden bahsedeceğim, bir işletim sistemi bilgisayarın donanımlarının çalışmasını düzenler ve dosya kopyalama yazma silme gibi(aslında bu da donanım yönetimidir) temel işlemleri yapmanızı saglar. Bu sebepten işletim sistemlerinin “Çalıştırılabilir” dosyalarının hepsinin uzantısı farklıdır(örn:??.exe). Bu sebepten dolayı windowsta kullandıgınız yazılımları direkt linuxta kullanamayız ama hemen telaş etmeyin bir çok yardımcı programlar mevcuttur.Bir de Linux için en büyük korku linux altında herşeyin Compile yani derlenmesi gerektigine olan inanctır. Eskiden olsa bu dediginiz dogruydu ama son yıllarda hızla RPM YUM PİSİ gibi paketleme sistemleri ile linuxa program kurmak windows kadar kolaylaştı.
Linuxta donanım uyuşmazlıgı olur mu? Teknik desktek nasıl bulurum?
Linuxta ki donanım sorunları aslında minimumdur. Sadece üretim masraflarını minimum tutmak isteyen bir kaç donanım firması ve bazı usb modemler haricinde linuxta ciddi bir donanım sorunu yaşamadım.Bunların haricinde karşılaşabiliceginiz donanım sorunlarıda 2 ana sebepten oluşabilir. Birincisi benden daha eski bir Linux çekirdegi kullanıyorsunuzdur ya da windowstan gelen alışkanlık dogrultusunda herşeye next next next deyip geçtiniz.Linuxta size sordugu soruları okuyun bazen işinize yarayan şeyler ögrenebilirsiniz. Desteğe gelince de Linuxun içinde hali hazırda zaten 10 ciltlik bir manuel vardır(hepsini okursanız haber verin tebrik edeceğim) ve internette de bir sürü HOWTO dosyası var, bunlar dosya yüklemekten tutun network kurmaya kadar her türlü bilginin oldugu yazılardır.Olmadımı “komut –help “ yazın.
Neden Linux?
İnsalara gercek hayatta ya da sanal ortamda neden linux diye sorulursa hemen hemen aynı cevaplar alınır. Bunlar özgürlük(acık kaynak koduyla ilişkilendirilebilir), çok fazla secenegin olması, merak, profesyönel yaşamda kullanım zorunlulugu ve güvenliktir. Şimdi bunlara biraz egilelim ve ütopyayla gercegi birbirinden ayıralım.
Özgürlük: Acık kaynak kodu sayesinde insanlar tek bir firmanın insafına kalmaktan kurtuluyor, örnek vermek gerekirse bir firma herhangi bir durumda ürüne verdigi destegi kesebilir ya da ürünün sadece belli kondisyonlar altında çalışmasını zorunlu kılabilir. Ama Mozilla projesini örnek vermek gerekirse open source sayesinde onlarca entegre çalışabilen eklentiye çok kısa bir sürede gönüllü insanlar tarafından sahip olmuş ve bugün paralı olarak aynı işi yapan download managerlar, ftp programları, mail programlarına ücretsiz olarak sahip olunabilir. Bunun yanında(ve kişisel fikrim olarakta) tekelleşme ve iletişim, askeriye, devlet kurumları gibi kilit noktalarda bu tür kodu gizli firmaların ürünlerinin kullanımı hakkında soru işaretleri oluşmaktadır. Yine de bu özellik biraz Power User olarak nitelendirilen bilgisayar bilgisi ve merakı ileri düzeyde olan insanlar için gecerlidir.
Secenekler: Linux dogası geregi bir çok sürümden oluşmaktadır. Bunlardan bazıları sadece desktoplar için tasarlanmışken kimisi Web server olarak, bankalarda güvenlik modulu ya da bilimsel araştırmalar için platform oluşturulucak şekilde yapılır. Bu sayede tam amacınıza ait bir linuxu kurup zaten hali hazırda olan paketleri sayesinde hemen işe başlayabilirsiniz.Bunun yanında browserı ya da pencere yöneticisini begenmediniz mi veya daha hızlı birtanesi oldugunu gördünüz hemen degiştebilirsiniz Linux sizi herhangi bir konuda kısıtlamaz. Malesef işler her zaman istediginiz gibi gitmiyor sectiğiniz sürüm %100 isteklerinizi karşılayamayabilir.
Güvenlik: Linuxun diger işletim sistemlerinden daha güvenli olduğu konusu biraz tartışma konusudur. Şahsen ben daha güvenli buluyorum bunun bir kaç sebebi var.Öncelikle virüs, spyware ve trojen gibi zararlı programlar yazılırken bir kullanıcının hangi programları kullandıgı düşünülür bu acıdan Linux az kullanıldıgı için desktop manasında daha güvenli.Bunun yanında gönüllü yapılan işler zorla yapılanlardan çok daha saglam olabilirler. Binlerce bilgisayar kullanıcısı sadece ego tatmini için zamanlarını ve paralarını linuxa yatırıyorlar. Siz fıtık ameliyatınızı kime yaptırırsınız paraya ihtiyacı olan arkadaşınıza mı yoksa çok zengin olupta bu işi kişisel istek için yapan birine mi? Tabi bu durum microsoftun, sun ya da oracle'ın dünyada ki en iyi yazılımcılara sahip oldugu gerçegini degiştirmezJ
Her şey bir yana çalıştıgım şirketlerde logları inceledigimde gördügüm birşey Linux makinelere yapılan başarılı saldırılar Windows makinelere yapılanlardan daha düşük. Aynı zamanda 3 yıl aralıklarla kapattıgım, çogunlukla günün 24 saati çalışan Linux kutumda ki kurulu servisler şu güne kadar 1 ve ya 2 kere çökmüştür. Bir de işin microsoft tarafına bakarsak windows2000 daha sonra da windows2003 ile elini saglamlaştıran Microsoft, desktop mimarisinde de Dos tabanından vazgecerek bir çok sorununu halletti.Son olarak birşey eklemek istiyorum Linux dosya yapısı ve çalışma mantıgı sebebiyle bazı saldırılara windowstan daha dayanıklıdır, buna daha sonra deginiceğiz.
Ne zaman Linux kullanılmaz? Linux sadece serverlar ve uzmanlar için midir?
Aynen yukarda ki gibi Linuxa ne gibi durumlarda ihtiyacınız olmayacağına ya da Linux hakkında ki bazı yanılgılardan bahsediceğim.
Tartışılabilir bir konu, linux aslında Unixten sonra ki dönemde desktoplar için düşünülmüş bir işletim sistemidir ama zaman içersinde uzman yazılımcılar ve kullanıcılar tarafından daha popüler oldugundan dolayı servera kaymıştır. Yine de desktop versiyonları bulunmakta ve gittikce de kaliteleri artmaktadır. Peki linux sadece uzmanlara göre midir? İşte bu konuda bir fikir birligine varılamamıştır.Bazı insanlar(ben dahil) bize ilk başta windows yerine linux verselerdi alışma süremizin aşagı yukarı aynı olacagını iddia ederler.Mesela aranızda kaçınız eksik bir dll dosyasını yerine koymayı bilgisayarı ilk aldıgı gün biliyordu.Bunun yanında siz Linux kullanıcıları olarak windowsun kullanıcı dostu arabirimi ve geniş kullanıcı kitlesi sayesinde de başta yazılım ve donanım firmalarının hedef kitle olarak windowsu almaları sizi zor durumda bırakabilir. Bunun yanında grafiksel arayüzler linux altında hızla yaygınlık kazansa da hala ileri seviye uygulamaları komut satırından yapılması korkutucu bazen de sinir bozucu olabilir.
Linuxta programlar çalışır mı, alışkın oldugum programlar bulunur mu?
Linuxun hızla masaüstüne popülerlik kazanmaya başlaması, bir çok uzmanın evde linux kullanması ve egosunun tatmin etmek isteyen fanatik linux kullanıcıları hemen hemen her türlü yazılımın linux versiyonunu ya da benzerini linux için yazmışlardır. Burda konuya biraz ara verip işletim sistemlerinden bahsedeceğim, bir işletim sistemi bilgisayarın donanımlarının çalışmasını düzenler ve dosya kopyalama yazma silme gibi(aslında bu da donanım yönetimidir) temel işlemleri yapmanızı saglar. Bu sebepten işletim sistemlerinin “Çalıştırılabilir” dosyalarının hepsinin uzantısı farklıdır(örn:??.exe). Bu sebepten dolayı windowsta kullandıgınız yazılımları direkt linuxta kullanamayız ama hemen telaş etmeyin bir çok yardımcı programlar mevcuttur.Bir de Linux için en büyük korku linux altında herşeyin Compile yani derlenmesi gerektigine olan inanctır. Eskiden olsa bu dediginiz dogruydu ama son yıllarda hızla RPM YUM PİSİ gibi paketleme sistemleri ile linuxa program kurmak windows kadar kolaylaştı.
Linuxta donanım uyuşmazlıgı olur mu? Teknik desktek nasıl bulurum?
Linuxta ki donanım sorunları aslında minimumdur. Sadece üretim masraflarını minimum tutmak isteyen bir kaç donanım firması ve bazı usb modemler haricinde linuxta ciddi bir donanım sorunu yaşamadım.Bunların haricinde karşılaşabiliceginiz donanım sorunlarıda 2 ana sebepten oluşabilir. Birincisi benden daha eski bir Linux çekirdegi kullanıyorsunuzdur ya da windowstan gelen alışkanlık dogrultusunda herşeye next next next deyip geçtiniz.Linuxta size sordugu soruları okuyun bazen işinize yarayan şeyler ögrenebilirsiniz. Desteğe gelince de Linuxun içinde hali hazırda zaten 10 ciltlik bir manuel vardır(hepsini okursanız haber verin tebrik edeceğim) ve internette de bir sürü HOWTO dosyası var, bunlar dosya yüklemekten tutun network kurmaya kadar her türlü bilginin oldugu yazılardır.Olmadımı “komut –help “ yazın.
